У 1921 годзе, калі была запушчана Новая эканамічная палітыка, ОГПУ
стварыла на тэрыторыі Савецкай Расеі фальшывую антысавецкую арганізацыю –
Манархічны саюз Цэнтральнай Расеі. Калісьці гэта была сапраўдная
арганізацыя, заснаваная царскімі генэраламі ў Маскве і Петраградзе, але
ліквідаваная савецкай службай бясьпекі ў 1919–1920. Намінальна рух
ўзначальвалі былыя члены гэтай арганізацыі, у тым ліку царскія генэралы і
прадстаўнікі старой арыстакратыі, якія перайшлі на бок савецкай улады.
Іх ляяльнасьць да савецкай улады не выклікала сумненьняў, бо яны
здрадзілі сваім былым сябрам з антыкамуністычнага падпольля. Гэта
царскія генэралы Брусілаў і Заянчкоўскі, царскі ваенны аташэ ў Югаславіі
генэрал Патапаў і царскі чыноўнік міністэрства шляхоў зносін Якушаў.
Найбольш актыўным агентам “Трэсту” зьяўляўся былы афіцэр выведкі
Генэральнага штаба царскай Расеі, адным з мноства імён якога было
Апэрпут.
Агенты “Трэста” наведалі замежжа і ўсталявалі
таемныя сувязі з сапраўднымі эмігранцкімі антыкамуністычнымі лідэрамі
быццам бы з мэтай каардынаваць дзейнасьць супраць савецкай улады. Яны
сустракаліся з такімі ўплывовымі эмігрантамі як Барыс Савінкаў і
генэралы Ўрангель і Куцепаў.
У ходзе кантактаў гэтыя
агенты паведамілі, што антысавецкі манархічны рух на тэрыторыі Савецкай
Расеі, які яны прадстаўлялі, быў добра арганізаваны, пранік у вышэйшыя
эшалёны арміі, службы бясьпекі і ўраду і ў адпаведны час возьме ўладу і
адновіць манархію. Яны пераканалі эмігранцкіх лідэраў, што рэжым зьведаў
радыкальныя зьмены. Камунізм цалкам праваліўся, ідэалёгія памерла,
цяперашнія лідэры ня мелі нічога агульнага з фанатычнымі рэвалюцыянэрамі
мінулага. У глыбіні душы яны былі нацыяналістамі, і іх рэжым
эвалюцыянаваў ва ўмераны нацыянальны рэжым і мог хутка абрынуцца. НЭП
варта разглядаць як першую важную саступку на шляху да аднаўленьня
капіталізму ў Расеі. Неўзабаве будуць зробленыя палітычныя саступкі. У
сувязі з гэтым, казалі агенты “Трэста”, любое умяшаньне або жэст
варожасьці з боку эўрапейскіх дзяржаў або эмігранцкага руху будуць
непрадбачлівымі, калі не трагічнымі, бо яны толькі аб'яднаюць расейскі
народ вакол свайго ўраду і так паспрыяюць ягонаму выжываньню.
Эўрапейскія ўрады і эмігранцкія лідэры павінны пакласьці канец
антысавецкай тэрарыстычнай дзейнасьці і зьмяніць сваё стаўленьне да
савецкага рэжыму з варожасьці на пасіўнае прыняцьце. Яны павінны
гарантаваць дыпляматычнае прызнаньне і павялічыць гандаль. У гэтым
выпадку яны атрымаюць лепшыя магчымасьці ўнесьці свой уклад у эвалюцыйны
працэс. Эмігранцкія лідэры павінны вярнуцца ў Расею, каб унесьці свой
уклад.
Канешне, сярод эмігрантаў былі скептыкі, але
прэстыж кіраўнікоў арганізацыі (асабліва генэрала Брусілава) пераканаў
большасьць. Яны прынялі за чыстую манэту дэзінфармацыю “Трэста” і
перадалі яе сваім уплывовым сябрам у эўрапейскіх разьведвальных службах.
У той час, калі яна была перададзеная ўрадам у якасьці “сакрэтнай”
разьведвальнай інфармацыі, яна выглядала ўжо больш пераканаўча, і калі
праз пэўны час гэтая ж гісторыя пачала пацьвярджацца іншымі крыніцамі,
яна стала “сакрэтнай і надзейнай”. Эўрапейскія разьведкі вынесьлі свой
вэрдыкт, і здавалася неверагодным, што ўсе яны маглі памыліцца.
У
той час як “Трэст” расквітнеў, ОГПУ ўзяло пад свой кантроль (цалкам ці
часткова) два іншыя рухі, якія павінны былі ўзьдзейнічаць на палітычны
клімат на карысьць НЭП. Гэта рух “Зьмена вех” і “Эўразійскі” рух. Першы
быў выкарыстаны савецкай службай бясьпекі, каб прымусіць эмігрантаў і
эўрапейскіх інтэлектуалаў паверыць, што сіла камуністычнай ідэалёгіі на
зыходзе і савецкая ўлада разьвіваецца ў больш умераную нацыянальную
дзяржаву. Пры неафіцыйнай дапамозе ўраду ў Празе і Парыжы рух друкаваў
штотыднёвы часопіс “Зьмена вех”, а ў Бэрліне – газэту “Напярэдадні”. У
1922 годзе з пэўнай перасьцярогай савецкі ўрад дазволіў друкаваць два
часопісы ў Ленінградзе і Маскве: “Новая Расея” і “Расея”. Яны павінны
былі аказваць аналягічны ўплыў на інтэлектуалаў унутры краіны.
Да
1926 года ўсе публікацыі руху “Зьмена вех” былі згорнутыя, рух быў
распушчаны, а некаторыя зь яго лідэраў у Савецкім Саюзе – арыштаваныя.
Афіцыйныя савецкія публікацыі часткова пацьвердзілі выкарыстаньне руху і
апісалі яго канец. Неўзабаве пасьля гэтага апэрацыя “Трэст” была
спыненая пасьля арышту тых праціўнікаў рэжыму, якія не былі дастаткова
разумнымі, каб не раскрыць сябе праз супрацоўніцтва з “Трэстам”.
Каб
зрабіць уражаньне на савецкіх людзей па усёй краіне былі праведзеныя
працэсы над прадстаўнікамі апазыцыі – часам сапраўднай, а часам
фальшывай. За мяжой былі выкарыстаныя розныя сродкі каб пашкодзіць,
парушыць і дыскрэдытаваць як эмігранцкі рух, так і эўрапейскія выведкі.
Іх агенты – як сапраўдныя, так і фальшывыя – былі завочна публічна
асуджаныя. Лідэраў эмігранцкага руху, эўрапейскіх журналістаў,
бізнэсмэнаў, дыпляматаў і ўрадавых чыноўнікаў шантажыравалі на падставе
іх удзелу ў працы на савецкую разьведку. Асобных лідэраў эмігрантаў, у
тым ліку Барыса Савінкава, генэрала Куцепава і амбасадара Эстоніі ў
Маскве Бірка выкралі. Скампрамэтаваныя шпіёны былі абмененыя або
высланыя. Асобныя людзі і ўрады былі выстаўленыя на пасьмешышча як
“дурні, якія былі ўведзеныя ў зман разумнай правакацыю ОГПУ” альбо на іх
аказваўся ціск ці ажыцьцяўляўся шантаж праз пагрозу дыскрэдытацыі.
Напрыклад, у 1944 годзе падчас савецкай акупацыі Фінляндыі Жданаў
пагражаў фінскаму прэзыдэнту Манэргейму, што калі ён ня выканае савецкія
патрабаваньні, ён будзе аддадзены пад суд за ўдзел у антысавецкай
дзейнасьці падчас апэрацыі “Трэст” і, такім чынам, будзе выкінуты з
палітыкі.
New Lies For Old – The Communist Strategy of Deception and Disinformation. p. 13–15.
No comments:
Post a Comment